Buitenruimte

Een veilige, toegankelijke, schone en duurzame stedelijke en maritieme omgeving. Om dit te bereiken willen wij onze assets op de openbare weg, de civiele kunstwerken en de openbare verlichting op een verantwoorde manier beheren, inrichten, onderhouden en van vuil vrijhouden. Wij doen dit zowel op reguliere basis als via een meldingenproces.

Civiele kunstwerken

In 2025 gaan we de volgende activiteiten uitvoeren conform het Meerjarenprogramma KunstwerkenIV (RIS311239 ) (MJPK4):

• Het uitvoeren van inspecties om een duidelijk beeld te krijgen van de algehele toestand van onze assets. Alle bruggen, viaducten en tunnels worden ten minste eens in de 5 jaar volledig geïnspecteerd.
• Op basis van de principes van assetmanagement worden de onderhoudsprojecten uitgevoerd. Wij houden zo goed mogelijk de huidige kwaliteit vast en proberen het oplopen van achterstanden te voorkomen. 
• De renovatie aan de Hubertustunnel staat gepland voor de tweede helft van 2025.
• De werkzaamheden aan de Conradkade staan gepland in de eerste helft van 2025;
• De werkzaamheden aan de Zwarteweg/Boomsluiterskade worden afgerond in de eerste helft van 2025;
• De werkzaamheden aan de Pletterijkade worden afgerond in de tweede helft van 2025;
• De werkzaamheden aan de Houtzagerssingel worden afgerond in de eerste helft van 2026;
• Daarnaast stellen we het uitvoeringsprogramma MJPK5 op voor de periode 2026-2030.

Onderhoud straten, wegen, en pleinen

In 2025 gaan we de volgende activiteiten uitvoeren conform het Meerjarenprogramma wegenonderhoud 2021-2025 (RIS310125 ):

• Het uitvoeren van inspecties om een duidelijk beeld te krijgen van de algehele toestand van onze assets. Alle wegen en straten worden ten minste eens in de 2 jaar volledig geïnspecteerd.
• Het beheren en onderhouden van de bestrating en het asfalt. In 2025 realiseren we veel projecten. In totaal vernieuwen wij 55.000 m2 asfalt, vernieuwen wij 75.000 m2 bestrating en vervangen wij 10.000 m2 asfalt door bestrating. Bij projecten aansluiten vanuit de onderhoudsopgave en wordt dit als werk-met-werk gecombineerd.

• Het vergroenen van vijf pleinen en deze inrichten met meer ruimte voor ontmoeten en verblijven. Het betreft het Statenplein, Notenplein, pleintje Wenckebachstraat, Kamerlingh Onnespleinen de pleintjes op de Hoefkade.
• Het voorbereiden van de planvorming voor de herinrichting van nieuwe pleinen die in 2026 kunnen worden uitgevoerd.
• Daarnaast stellen we een meerjarenplan Wegonderhoud op voor de periode 2026-2030.

Toegankelijkheid
Den Haag wil een toegankelijke stad zijn voor iedereen. Voor mensen met een lichamelijke of mentale functiebeperking is een toegankelijke buitenruimte een voorwaarde om zelfstandig te kunnen functioneren. Dat betekent dat bij de inrichting van de buitenruimte daarmee rekening moet worden gehouden.

• Bij alle projecten in de buitenruimte is toegankelijkheid het uitgangspunt en expliciet onderdeel van de planvorming, waarbij we ervaringsdeskundigen en experts zullen betrekken.
• De toegankelijkheidscoördinator ziet erop toe dat toegankelijkheid goed wordt verankerd bij de inrichting van de stad en op andere beleidsterreinen in de uitvoering.
• We streven ernaar om jaarlijks een openbare toiletvoorziening te realiseren, die ook toegankelijk is voor mensen met een beperking.
• Er wordt verspreid over de stad geïnvesteerd in het versneld verbeteren en aanbrengen van geleidelijnen op diverse verkeersoversteken.

Havens en waterwegen

·         Het opstellen van een visie en assetmanagementplan voor de Scheveningen haven;
·         Het schoon maken van de grachten door het verwijderen van grof- en drijfvuil en door te baggeren.

Openbare verlichting
In 2025 gaan we de volgende activiteiten uitvoeren conform de Visie op Licht (RIS298657 ):

·         Het versneld vervangen van lichtbronnen door duurzame led-varianten om zo te verduurzamen (RIS309078 & RIS309090 ). In 2025 voorzien wij naar verwachting 8.000 armaturen van duurzame led-lichtbronnen.

Schone stad [SR1]  [ES2]  [JK3]  

Het schoonhouden van de stad heeft groot effect op het welbevinden van de bewoners en de uitstraling van de stad. In 2025 gaan we o.a. de onderstaande activiteiten uitvoeren:  

• Met 500 medewerkers in buurtserviceteams en 80 mensen op groot materiaal als veegmachines reinigen we de straten en pleinen.
• Met zes beachcleaners houden we de stranden in het hoogseizoen schoon. 
•  Er wordt extra ingezet in de wijken met de meeste afvaloverlast zoals: Laak, Rustenburg en Oostbroek, Moerwijk en de Schilderswijk. Hiermee worden o.a. extra (weekend) werkzaamheden verricht in de wijken.
• Het verbeteren van onze methode van het opruimen van fijn zwerfvuil, met name sigarettenfilters;
• Het inzetten van meertalige communicatie in en optimaliseren de publiekscampagne om verschillende doelgroepen beter te kunnen bereiken; 
• Het wetenschappelijk laten onderzoeken van de achterliggende oorzaken van afvaloverlast.  Hiermee geven wij gevolg aan de aanbeveling op van het Rekenkamerrapport ‘Schoon op papier’ (RIS310905 );
• Het college zal de raad voordat de begroting wordt behandeld in de raad een reactie geven over de aangenomen motie voor een app meldingen openbare ruimte (RIS319273 );

Het beleid is vastgelegd in het Aanvalsplan Afval 2023-2026 (RIS315979 ).

Huisvesting Vissershavenstraat (RIS312033 )
De renovatie + nieuwbouw zal in de loop van 2025 worden afgerond, waarna het pand door het Haags Veegbedrijf ingebruik zal worden genomen.

Opknapwijken (RIS 306367 / 310438 )
In 2025 zal de herinrichting van Kraayenstein fase 2 worden afgerond. Het opknappen van de wijken Houtwijk, Nieuw Waldeck en Mariahoeve zal in 2025 worden voortgezet en loopt nog door tot in latere jaren.

Scheveningse Bosjes (RIS301214 )
Het ontwerp van de gebiedssignatuur (padenstructuur, terreinmeubilair, bewegwijzering en bebording) voor de Scheveningse bosjes zal in 2025 worden gerealiseerd.

Toekomstbestendige herinrichting Bomenbuurt (RIS317440 )
In de Bomenbuurt wordt vanaf 2026/2027 de riolering vervangen. Dit biedt kans om werk-met-werk te maken en de straten toekomstbestendig in te richten. De Bomenbuurt is één van de vele vooroorlogse wijken in Den Haag die erg versteend zijn. Er wordt geëxperimenteerd met veilige schoolzones, andere methoden van laden en lossen, microhubs voor deelmobiliteit, bredere trottoirs en fietsparkeren op straat. Dit moet een gezonde, veilige en inclusieve leefomgeving creëren, die uitnodigt tot buiten zijn, spelen en bewegen voor jong en oud. Wat de stad ervoor terugkrijgt is een duurzame, toekomst- en klimaatbestendige inrichting die een voorbeeld is voor de vooroorlogse wijken in Den Haag.

Gladheidsbestrijding
De gemeente zorgt voor gladheidsbestrijding voor de doorstroom en bereikbaarheid voor hulpdiensten. Het beleid is dat de gemeente gladheid bestrijdt op een vastgesteld netwerk van wegen en fietspaden, waarbij de prioriteit ligt bij de hoofdrijbanen, busroutes en doorgaande fietsroutes. De breedte van de weg die gestrooid wordt, kan worden ingesteld, waardoor het zout alleen daar komt waar dat nodig is.Ook de hoeveelheid zout dat gestrooid wordt, kan worden ingesteld, zodat niet meer zout wordt gestrooid dan nodig. Ook kunnen bewoners en instellingen strooizout afhalen om hun omgeving begaanbaar te houden.

De Kern Bijzonder: Om het Hof 
Het Binnenhof ligt centraal in de binnenstad en kent een sterke fysieke relatie met de aangrenzende straten, pleinen en bebouwing. De renovatie van het Binnenhof heeft veel impact op de binnenstad van Den Haag. We hebben een stevige eigen ambitie om de buitenruimte rond het Binnenhof te verbeteren, voortkomend uit (de uitgangspunten van) het Binnenstadsplan, het raadsinitiatief Haagse Lanen en de visie Kern Bijzonder. In 2025 zal verder worden gewerkt aan visievorming en ontwerp van de buitenruimte nabij het Binnenhof (Om het Hof), met aandacht voor scopebepaling, fasering en planning, gericht op het gezamenlijk optrekken met het Rijksvastgoedbedrijf en de omgeving.

Hobbemaplein
In het voorjaar van 2022 is de eerste stap gezet om het Transvaalpark te vergroenen. Samen met het vernieuwen van tram 6 wordt vanaf 2026 het gehele plein heringericht met meer ruimte voor wandelen & verblijven, bezoekers van de Haagse Markt en het groen.

Terrassen
In februari 2016 is de Beleidsregel vergunningverlening terrassen Den Haag 2016 (RIS291635 ) vastgesteld, waarvan enkele beleidsregels in de tijd zijn aangepast met een wijzigingsbesluit. In 2025 wordt het volledige terrassenbeleid herijkt.

Markten, Straathandel en Kiosken
Met de nota “Markten Straathandel en Kiosken (MSK), De straat verdient het”(RIS283882), is in 2017 een visie en aanpak neergelegd, waarbij meer ruimte wordt geboden voor ambulante handel en de bestaande handel beter wordt geordend, waaronder de kiosken. De locaties voor oliebollen- en kerstbomenstandplaats worden nog vastgesteld. In 2025 moet duidelijk worden of de visie nog aangescherpt moet worden.

Incidentele private markten
In 2016 heeft de gemeenteraad de ‘Verordening op de incidentele private markten (IPM) voor de gemeente Den Haag 2017’ (RIS295092) vastgesteld. Hierin is bepaald welke criteria gelden voor het verlenen van een vergunning voor een IPM. Deze verordening regelt het onderscheid tussen evenementen en IPM’s. In de verordening staat dat het college de locaties en frequentie van een IPM bepaalt. De locaties en frequentie zijn vastgelegd in het aanwijzingsbesluit: Aanwijzing locatie en frequenties IPM (RIS295932). In 2025 zal nagegaan worden of er locaties aangepast moeten worden en of de genoemde frequenties nog voldoen.

Toelichting lasten
In 2025 is op de activiteit inrichting en onderhoud buitenruimte € 140,4 mln. begroot: € 39,0 mln. heeft betrekking op straatreiniging, waarvan € 24,0 mln. personeelskosten voor onder andere veegmedewerkers, en € 15,0 mln. overige materiële kosten (o.a. bijdragen buurtbeheer en Den Haag Werkt). In het kader van het beheer en onderhoud van de straten en wegen is circa € 23,6 mln. begroot. Aan onderhoud en vervanging van de openbare verlichting is € 18,3 mln. is begroot. Voor onderhoud en vervanging van kunstwerken in de buitenruimte (o.a. kademuren, bruggen e.d.) is € 21,2 mln. beschikbaar, € 10,6 mln. is begroot aan overige fysiek beheer en onderhoud, o.a. voor de zeehavens. Daarnaast is er € 2,0 mln. beschikbaar voor gladheidsbestrijding. Tot slot is er circa € 11,1 mln. begroot aan personele kosten voor het primaire proces inrichting en onderhoud buitenruimte en € 9,8 mln. aan kapitaallasten. Ook is er voor € 1,0 mln. dotaties aan de reserve werk met werk begroot. De overige kosten bedragen € 3,8 mln.

Toelichting baten
De opbrengst op deze activiteit is begroot op € 19,4 mln. Hiervan betreft € 13,9 mln. onttrekkingen aan de reserves Werk met Werk, 1 straatreinigingsorganisatie,zwerfafval en verduurzaming openbare verlichting. € 2,3 mln. heeft betrekking op de ontvangen leges en heffingen (o.a. opbreekvergunningen en havengelden) en de huurinkomsten bedragen € 2,2 mln. (o.a. kiosken en benzinestations). De overige opbrengsten bedragen € 1,0 mln.

De gemeente draagt zorg voor de inzameling en verwerking van het huishoudelijk afval. Dit is een wettelijke taak van de gemeente. De gemeente wil zoveel mogelijk grondstoffen zo hoogwaardig mogelijk laten verwerken, zodat zo min mogelijk herbruikbare materialen verbrand worden.

Jaarlijks wordt ruim 2 miljoen kilo huishoudelijk afval ingezameld. Dit gebeurt zowel via huis-aan-huisinzameling en in bovengrondse of ondergrondse containers voor restafval (ORAC's), glas, papier, plastic- en metaalverpakkingen en drankkartons en textiel.

Bewoners kunnen hun grofvuil wegbrengen naar drie afvalbrengstations of op afspraak laten ophalen. Daarnaast wordt afval dat op straat wordt gedumpt dagelijks opgehaald.

Naast deze reguliere dienstverlening op afval wordt in 2025 verder uitvoering gegeven aan het grondstoffenplan (RIS 310285 ) en de transitie van afval naar grondstoffen. Dit is tevens onderdeel van de werkagenda circulaire economie (RIS318676 ).

In 2025 worden de volgende activiteiten uitgevoerd: 

• Circa 250 ondergrondse containers worden nieuw geplaatst in Bezuidenhout Oost, Laakkwartier, Voorhout en Zuidwal (RIS280886 / RIS297091). Daarnaast vervangen we circa 600 containers.
• Waar het kan, breiden we de gft-inzameling uit;
•  We doen samen met de G4 en andere gemeenten een proef naar de toepassing van voedselrestvermalers in hoogbouw;
• We stellen compostbakken en wormenhotels beschikbaar zodat bewoners zelf hun gft kunnen verwerken;
• We blijven communiceren over bioafval om nog meer bewoners enthousiast te maken om hun gft te scheiden;
• We geven vorm aan het ambachtscentrum waar bedrijven ruimte krijgen om circulaire producten te realiseren in samenwerking met Den Haag Werkt;
• We gaan door met het inzamelen van grondstoffen via de Spullenbak;
• We ontwikkelen verdere initiatieven om ervoor te zorgen dat meer materialen een circulaire bestemming krijgen.
• In het project E6 werken we met Europese partners samen om de reparatie van elektronica in de stad te stimuleren en uit te breiden. Het project zorgt ervoor dat reparateurs beter vindbaar zijn, en burgers makkelijker hun elektronica (kunnen) laten repareren.

Toelichting lasten
In 2025 is € 107,8 mln. op de activiteit Afvalverwijdering & Afvalstoffenheffing begroot. Een bedrag van € 43,0 mln. heeft betrekking op de inzamelingskosten door Haagse Milieu Services, € 26,9 mln. op de verwerkingskosten en € 7,2 mln. op de verbrandingsbelasting. Voor de kwijtschelding van de afvalstoffenheffing voor minima is € 11,1 mln. beschikbaar. De kapitaallasten zijn begroot op € 3,3 en de eenmalige kosten van ondergrondse restafvalcontainers zijn begroot op € 3,0 mln. Daarnaast zijn de kosten van inning bruto € 3,3 mln. Verder heeft circa € 3,8 mln. betrekking op handhaving. Overige kosten bedragen € 7,5 mln. Naar verwachting zal een bedrag van € 1,3 mln. verrekend worden met de voorziening afvalstoffenheffing.

Toelichting baten
In 2025 is € 120,2 mln. aan opbrengsten begroot. Dit heeft voor een groot deel betrekking op inkomsten uit de afvalstoffenheffing: € 117,4 mln. De overige opbrengsten zijn huurinkomsten van het overslagstation (€ 0,4 mln.), boetes voor het onjuist aanbieden van huisvuil (€ 0,8 mln.) en bijdragen van Nedvang (€ 1,6 mln.). De opbrengsten worden verrekend met de voorziening Afvalstoffenheffing.

*De posten dividend, overhead en btw worden verrekend met de afvalstoffenheffing. Ze zijn echter begroot onder de programma's Overhead en Financiën, conform de regels van het BBV.
Hierdoor zijn de baten en lasten in het totaaloverzicht van afvalstoffenheffing hoger dan het totaal van de activiteit afvalverwijdering in programma 9.

In de gehele stad wordt met het groen ingezet op het realiseren van een betere leefkwaliteit. Dit is opgenomen in de Agenda Groen voor de stad .

Den Haag streeft naar een natuurinclusieve en toekomstbestendige stad met een vitale stadsnatuur met goed onderhouden openbaar groen waarbij de grote groengebieden de oplaadpunten zijn voor mens en natuur en de dragers van de biodiversiteit. Het beleid is verwoord in de Nota Stadsnatuur .

De Nota Stadsbomen is het beleid voor onze stadsbomen. We streven naar het verbeteren van het Haags Stadsbomennetwerk, met het doel van 5% meer kroonoppervlak in 2030.

De 10 stadsboerderijen blijven voor Hagenaars van alle leeftijden een ontmoetingsplek in de buurt. De gemeente zet in op minstens 425.000 bezoekers aan de Haagse boerderijen voor bezoeken en deelname aan activiteiten en lessen;

Het strand geldt net als grote groengebieden als een bijzonder gebied van onze stad waarvan we de natuurlijke kwaliteit willen behouden en versterken. Natuur en recreatie komen hier samen. Het is daarom van belang dat er een goede balans is tussen het verschillende gebruik van het strand. In de strandvisie wordt hier verder vorm aan gegeven.

In 2025 werken we aan onze doelen door:

 Regionaal groen

• Werkzaamheden in Ockenburgh, Madestein kleine plas en grote plas uit te voeren gericht op versterking natuur en recreatie;
• Versterkingsmogelijkheden voor natuur en recreatie te verkennen in het gebied Den Haag Noord/Wassenaar Zuid.

 Grote groengebieden

• Extra beheer van net aangelegde groenvoorzieningen (kwaliteitsverbetering) om kapitaalsvernietiging te voorkomen;
• Opleveren Nota Grote Groengebieden.
• Het maken van een cultuurhistorische waardestelling voor landgoed Arendsdorp/ Oostduin en een herstelplan en beheerplan voor Oostduin-Arendsdorp, Clingendael-Oosterbeek, Meer&Bos, Marlot-Reigersbergen;
• In 2025 wordt een beheerplan gemaakt voor De Uithof en Madestein.

  Stadsnatuur

• Kansen om onze natuur en de Stedelijke Groene Hoofdstructuur te versterken en/of uit te breiden bij Wapendal (Daal en Bergselaan) en  Verhuellweg Noord worden benut.
• Het kwalitatieve beheer en de inrichting van het netwerk van ecologische verbindingszones en beheer in het Westduinpark wordt versterkt op basis van natuurdoelen;
• Inrichting- en beheerplannen uit te werken om de kwaliteit en functionaliteit van de ecologische verbindingszones te verbeteren en zo de robuustheid van deze gebieden te vergroten;
• Aziatische Duizendknopen actief te bestrijden.

 Stadsbomen

• Bij alle projecten in de stad kansen te onderzoeken en zo mogelijk te benutten voor meer blad voor de stad;
• Definitieve methodiek te ontwikkelen voor kroonoppervlaktemeting;
• Dode en zieke bomen worden vervangen.
•  Ca. 80.000 bomen krijgen een boomveiligheidsinspecties en 8.000 iepen een behandeling (injectie) tegen iepenziekte;
• In 2025 worden de onveilige populieren uit 4 ^e tranche vervangen;

Actieprogramma klimaatadaptatie en vergroenen versteende wijken

•  In 2025 langs de S100 op 100 plekken minimaal 15.000m2 te ontstenen;
• In 2025-2026 op verschillende locaties zo’n 14.000 m2 te vergroenen en minimaal 150 extra bomen per jaar aan te planten in versteende wijken. Voor het prioriteren van de locaties wordt gebruik gemaakt van de verschillende kansenstudies, zoals Transvaal (RIS 310589);
• Minimaal 1.750 bomen uit te delen om de stad te vergoenen;
• Kansenstudies te maken voor vergroening van de wijken Centrum, Bezuidenhout, Archipelbuurt en Zeeheldenkwartier;

Stadsboerderijen

• De stadsboerderijen vervullen hun ontmoetingsfunctie via het aanbieden van eigen (thema) activiteiten en door ruimte te geven voor kleine activiteiten van andere (buurt) organisaties. In totaal worden meer dan 125 activiteiten voor de buurt georganiseerd;
• Door het onderwijs worden er ruim 300 lessen gevolgd waaraan ca. 6.000 leerlingen deelnemen;
• De educatieve functie wordt ingevuld door lessen over (de eerste) kennismaking met de aanwezige boerderijdieren. Dit is een centraal onderdeel van de ecologische basisvorming;
• Er wordt gewerkt volgens het aangepaste fokbeleid;
• Hagenaars kunnen gebruikt vet, gebruikte elektrische apparaten en gebruikte kleding inleveren bij de stadsboerderij t.b.v. recycling als onderdeel van de communicatie over het hergebruik/ circulair beleid.

Strandbeleid

Een belangrijk thema in de strandvisie is het behouden en versterken van de natuurlijke kwaliteit van het strand. In 2025 wordt op delen van het strand ervaring opgedaan met ecologisch en natuurlijk beheer. Ook onderzoeken we in gezamenlijkheid met de strandpaviljoenhouders hoe de strandpaviljoens verder kunnen worden verduurzaamd.

Toelichting lasten
In 2025 is op de activiteit openbaar groen en openluchtrecreatie € 27,9 mln. begroot. Voor beheer en onderhoud aan het openbaar groen in de stad is € 24,6 mln. beschikbaar. De salarislasten bedragen circa € 10,8 mln. waarvoor ook rendabele dekking opgenomen ad. € 11,9 mln. vanwege het doorberekenen naar projecten. Voor de exploitatie van de stadsboerderijen is € 2,2 mln. beschikbaar waarvan € 1,9 mln. personeelskosten. Voor strandbeleid is er € 0,5 mln. beschikbaar waarvan € 0,1 mln. personeelskosten. De huisvestingslasten bedragen € 0,6 mln.

Toelichting baten
De begrote opbrengsten bedragen € 8,3 mln. en betreft voor € 5,5 mln. onttrekking aan de reserve dier en natuur, € 2,0 mln. opbrengsten pachten strandexploitatie en € 0,3 mln. betreft overige opbrengsten zoals leges kapvergunning/vergoeding bomenfonds/overig. € 0,5  mln. betreffen huuropbrengsten volkstuinen.

Een betrouwbare riolering (RIS 306620 ) die doelmatig afval- en hemelwater inzamelt en afvoert, bestand is tegen extreem weer door klimaatverandering en daarmee bijdraagt aan een gezonde, schone en leefbare stad.

In dit begrotingsjaar gaan we de volgende opgaven uitvoeren:

• Het opstellen van een nieuw gemeentelijk rioleringsplan voor de periode 2026-2030;
• Ook voeren we in 2025 werkzaamheden uit op het gebied van onderhoud, reiniging en inspecties. Het gaat daarbij om zaken als het inspecteren en reinigen van de hoofdriolering en kolken, het vervangen van rioolhuisaansluitingen en drainage en het uitvoeren van rioolrenovaties, het plaatsen van pompen en installaties.
• In 2025 vervangen we 16 kilometer aan riool. We vervangen zoveel mogelijk de riolering tegelijk met andere onderhoudswerkzaamheden en herinrichtingsplannen: werk-met-werk. Deze afstemming kan de precieze uitvoeringsplanning nog beïnvloeden.
• Alle werkzaamheden aan riolering zijn regen- en klimaatbestendig. Dat wil zeggen voorkomen van wateroverlast (water in panden vanuit de openbare ruimte) en het verminderen van de vuilbelasting naar het oppervlaktewater.
• Naast het vervangen koppelen we 4 tot 8 hectare af van het riool. Hierbij scheiden we het afval-en hemelwater en houden zoveel mogelijk hemelwater vast en infiltreren het in de bodem.

Toelichting lasten
De lasten riolering en waterzuivering bedragen in 2025 € 50,0 mln. Hiervan heeft € 29,2 mln. betrekking op de dotatie aan de spaarvoorziening riolering in verband met de investeringen (vervangingen en verbeteringen), € 18,0 mln. is voor de jaarlijkse beheer en onderhoudskosten van gemalen en riolen, € 2,4 mln. is besteed aan personele kosten riolering en waterzuivering en € 0,4 mln. betreft perceptiekosten voor het innen van de rioolheffing en kwijtscheldingen.

Toelichting baten
De baten bedragen in 2025 € 57,0 mln. en betreffen met name de rioolheffing (€ 56,7 mln.). De overige opbrengsten zijn perceptiebaten en verhuur van een mantelbuis.

bedragen x € 1.000

* De posten BTW en overhead worden extracomptabel aan riolering toegekend. Ze zijn echter conform de regels van het BBV onder de programma's Overhead en Financiën begroot. Hierdoor zijn de baten en lasten in dit totaaloverzicht hoger dan het totaal van de activiteit rioolheffing in programma 9.

Een leefbare en veilige stad, zodat het in de stad voor iedereen prettig wonen, werken en recreëren is. De handhavers werken daar waar de overlast het grootst is en hun inzet het meeste effect heeft.

De gemeente wil goed zorgen voor alle dieren in de stad, ook voor dieren die aan hun lot zijn overgelaten of in nood zijn.

Handhaving   

• Komende jaren werken we verder aan informatie gestuurd en gebiedsgericht werken. We zetten de handhavingscapaciteit in op basis van meldingen, registraties en analyses en doen dit in de gebieden waar dit het meest nodig is en het meeste effect oplevert;
• De handhavingscapaciteit is schaars. We zetten in op het vinden, binden en behouden van handhavers;
• We focussen ons op het aanpakken van de grootste ergernissen van bewoners, ondernemers en bezoekers van Den Haag. Denk aan parkeeroverlast, rommel op straat, hondenoverlast en overlast van weesfietsen;
• De handhavers leveren daarnaast een belangrijke bijdrage aan het aanpakken van de overlast in specifieke delen van de stad, zoals de intensiveringsgebieden en diverse gebiedsaanpakken zoals het actieplan Laak en Kust;
• De (meeste) handhavers zijn werkzaam vanaf de politiebureaus en worden door de politie operationeel aangestuurd. We blijven nauw samenwerken met de politie. De samenwerkingsafspraken worden vastgesteld in een Handhavingsarrangement.

Dierenwelzijn  
De gemeente zorgt voor het vervoer en de opvang van gevonden en gewonde dieren die vermoedelijk een eigenaar hebben en helpt dieren in nood. Dit zijn wettelijke taken van de gemeente. E xtra aandacht gaat uit naar gewonde in het wild levende dieren. Ook wil de gemeente dierenleed voorkomen en dierenwelzijn bevorderen door middel van preventie en voorlichting, Dierenleed bij hengelen zal daarbij aandacht krijgen. Het Huisdier informatiepunt is daarin belangrijk. Het beleid is vastgelegd in de nota Dierenwelzijn (RIS 307253 ). Daarnaast gaat de gemeente, volgens coalitieakkoord, inzet plegen op het verbeteren van hondenlosloopgebieden  

Toelichting lasten
In 2025 is € 20,6 mln. begroot op deze activiteit. Hiervan is € 17,1 mln. voor de personele lasten van toezicht en handhaving en overige kosten bedragen € 0,8 mln. Er is € 1,7 mln.  beschikbaar voor de uitvoering van (wettelijke) taken van de gemeente op het gebied van dierenwelzijn en € 1,0 mln. voor de uitvoering van het regionale fietsdepot.

Toelichting baten
De baten bestaan voor € 0,6 mln. uit leges en € 0,1 mln. heeft betrekking op de bijdrage van de deelnemende gemeenten voor het gebruik van het regionale fietsdepot.

De gemeente werkt samen met de marktondernemers aan toekomstbestendige Haagse markten.
De Haagse Markt en de wijk- en themamarkten willen we zichtbaarder maken en onderdeel laten zijn van bestaande winkelgebieden.

Toekomstbestendige markten creëren we door middel van commercieel management en door in te zetten op bereikbare markten voor zowel ondernemers als bezoekers. Door onderzoek te doen op de Haagse Markt krijgen we inzicht in de doelgroepen en worden er gericht promotionele activiteiten opgezet.Er worden marketingacties ingezet om meer bekendheid te creëren over de Haagse markten. Nieuwe marktondernemers worden actief geworven en ondernemerschap wordt gestimuleerd door het vereenvoudigen van regelgeving en het herzien van het brancheringsbesluit. Ook komen we tot beleid met betrekking tot schaarse vergunningen.

Toelichting lasten
De lasten zijn begroot op € 4,8 mln. Hiervan heeft € 3,4 mln. betrekking heeft op de exploitatiekosten van de markten inclusief de kapitaallasten ( € 0,5 mln.) en € 1,3 mln. op personele kosten. De overige kosten bedragen € 0,1 mln.

Toelichting baten
De totale baten bedragen € 5,0 mln. en bestaan uit: huuropbrengsten € 2,3 mln. en marktgelden € 2,7 mln.

In het kader van de volksgezondheid wil de gemeente overlast van dieren in de buitenruimte beheersbaar houden.

Als er een overlastmelding komt, gaat de gemeente na hoe de overlast van ratten, kakkerlakken en wespennesten in de openbare ruimte het beste aangepakt kan worden. Preventie en voorlichting aan bewoners om overlast van dieren te verminderen, zijn de eerste en belangrijke stappen in de aanpak. De aanpak van de bruine rat staat beschreven in het Aanvalsplan Afval 2023-2026 (RIS315979 ). De feitelijke aanpak verzorgt de Haagse Milieu Services (HMS) . Jaarlijks ontvangt de gemeente ongeveer 1.000 overlastmeldingen van dieren in de openbare ruimte.

Toelichting lasten
In 2025 is er € 0,6 mln. beschikbaar voor de bestrijding van ratten, muizen, wespen, wilde bijen, eikenprocessierupsen, bastaardsatijnrupsen en kakkerlakken op basis van meldingen.

We faciliteren begravingen, crematies en herdenkingen, en onderhouden het culturele erfgoed van de begraafplaatsen. Hierbij is er ruimte voor ieders persoonlijke wens, ongeacht sociale, religieuze of culturele achtergrond. Alle begraafplaatsen zijn stiltegebieden en hebben een hoge natuurwaarde en een belangrijke maatschappelijke functie.

We profileren ons als locatie waar iedereen zich kan laten begraven voor elk budget.  Dit doen wij door onze klanten een gastvrije uitvaart te bieden en door klantbindende activiteiten in combinatie met marktconforme manieren van dienstverlening. Daarnaast voeren wij onze wettelijke taak uit wanneer niemand anders voor de uitvaart zorgdraagt.

In 2025 moet duidelijk worden of een islamitische begraafplaats met eeuwige grafrust binnen de stadsgrenzen mogelijk is. Daarnaast zoeken we samen met omliggende gemeenten en de islamitische gemeenschap naar een locatie voor zo'n begraafplaats buiten de stadsgrenzen

Toelichting lasten
De lasten zijn begroot op € 2,9 mln. Hiervan heeft € 1,2 mln. betrekking op de exploitatiekosten van de begraafplaatsen Kerkhoflaan en Westduin inclusief kapitaallasten en € 1,4 mln. betreft apparaatslasten. De dotatie meerjarig onderhoud aan de voorziening Graven is begroot op € 0,3 mln.

Toelichting baten
De baten zijn begroot op € 3,3 mln. Hiervan heeft € 3,1 mln. betrekking op baten van begraven en uitvaarten en op afkoop van onderhoud. De cateringopbrengsten bedragen € 0,2 mln.