Voor u ligt de begroting van de gemeente Den Haag voor de jaren 2025-2028. Deze begroting vormt het financiële en beleidsmatige kader voor de komende jaren. Den Haag voert een solide financieel beleid. De gemeente zoekt hierbij de balans tussen voorzichtig zijn wanneer dat moet en extra investeren wanneer dat kan en nodig is. Ook proberen we te komen tot meer evenwichtig financieel beleid door uitgangspunten of regels te herzien en aan te passen aan de veranderende omstandigheden van de afgelopen en komende jaren.
Begroting structureel in evenwicht
In de begroting van 2024-2027 resteerde nog een structureel tekort van € 19 mln. door de afname van het gemeentefonds. Doordat het gemeentefonds vanaf 2027 structureel mee gaat groeien met het BBP en de opschalingskorting is geschrapt kan dit tekort opgelost worden. Desalniettemin beschikken we vanaf 2025 over beduidend minder middelen dan we zouden hebben gehad als vast was gehouden aan de oude ‘trap-op-trap-af-systematiek’. Het is noodzakelijk om in de komende jaren oog te houden voor een behoedzaam financieel beleid en de doeltreffend- en doelmatigheid van het beleid.
In totaal laat het budgettair kader een voordeel zien dat oploopt van € 25,1 mln. in 2024 tot € 39,9 mln. in 2028. Hier tegenover staan echter een groot aantal budgettaire knelpunten binnen het bestaande beleid als gevolg van onder andere prijsstijgingen en toename van de hoeveelheid en wijzigingen in de aard van het werk. Daarnaast zijn sommige knelpunten in de afgelopen jaren incidenteel opgelost, terwijl deze structureel zijn. Het grootste deel van het budgettair kader wordt ingezet om deze onvermijdelijke knelpunten op te lossen.
Duurzaam investeren in de stad
Naast het oplossen van knelpunten zijn er een aantal financiële ontwikkelingen die om een passend antwoord vragen. Den Haag heeft in het fysieke domein bijvoorbeeld te maken met een aantal financieringsbronnen die de komende jaren wegvallen. Op dit moment wordt een deel van de uitgaven tot en met 2030 gedekt uit de Enecoreserves. Dit betreft ook diverse projecten waar we cofinanciering vanuit het Rijk voor ontvangen. Daarnaast zijn er tekorten op de grondexploitaties door onder andere vertragingen vanwege bezwaarprocedures en de hoge inflatie, terwijl in het verleden de positieve resultaten op de grondexploitaties juist een dekkingsbron vormden binnen de begroting. Dit is al enkele jaren een punt van zorg. Tot slot zijn de apparaatslasten voor de stedelijke ontwikkeling niet structureel gedekt. Een deel van het budgettair kader wordt daarom ingezet om te kunnen blijven investeren in de stad. Het gaat hierbij om het cofinancieringsfonds, actief grondbeleid, de structurele apparaatslasten voor de stedelijke ontwikkeling, structurele kapitaallasten voor nieuwe investeringen en voldoende middelen voor beheer en onderhoud.
Begroting 2025-2028: eenvoudiger en duidelijker
Naast besluitvorming over de inzet van de financiële middelen worden in deze begroting ook stappen gezet om de financiële huishouding en de sturing hierop te verbeteren en de inzichtelijkheid en daarmee de bruikbaarheid van de begroting te verbeteren. Als onderdeel van de contourenbrief actualisatie financieel beleid (RIS318378 ) is deze programmabegroting op vier onderdelen vereenvoudigd en verduidelijkt:
- De programmateksten zijn beter gestructureerd via de drie W-vragen (wat willen we bereiken? wat gaan we daarvoor doen? en wat mag dat kosten?). Op deze manier wordt de samenhang tussen de gemeentelijke doelen, activiteiten en budgetten duidelijker.
- De tabellen in de programmateksten zijn meerjarig gemaakt. Tot nu toe hadden de tabellen in de programmateksten alleen betrekking op het eerste jaar. Door de tabellen meerjarig te maken wordt het budgettair inzicht vergroot, omdat hiermee zichtbaar wordt hoe een budget zich over de looptijd van de begroting ontwikkelt.
- Gelijktijdig met deze begroting ontvangt u een 'activiteitenboek', dat extra inzicht biedt in de opbouw van de budgetten per activiteit.
- Hoofdstuk 1 van de begroting is herzien, zodat dit een zelfstandig leesbaar hoofdstuk is dat meer inzicht geeft in de financiële positie van de gemeente.
Deze veranderingen moeten bijdragen aan een steeds verbeterende informatievoorziening aan de raad en het inzicht in de begroting helpen vergroten. Het budgetrecht is immers één van de belangrijkste rechten van de raad.
Naast het vereenvoudigen en verduidelijken van de begroting zijn als onderdeel van de contourenbrief de spelregels voor het cofinancieringsfonds in deze begroting uitgewerkt. Tot slot wordt het financieel beleid vereenvoudigd door de areaalsystematiek te beëindigen en is zoals aangekondigd naar aanleiding van ‘het doelmatigheidsonderzoek financiële risico’s’ een voorstel uitgewerkt om het weerstandsvermogen te vereenvoudigen en meerjarig stabiel te maken (RIS311212 ).
Actualisatie begroting 2024
Ook de begroting van het lopende jaar (2024) is geactualiseerd. In bijlage 3 is een volledig overzicht gegeven van alle wijzigingen van het lopende jaar. Naast de wijzigingen die in hoofdstuk 1 toegelicht worden betreft dit verschillende budgetneutrale bijstellingen. In bijlage 3 worden alle mutaties groter dan € 2,5 mln. in 2024 toegelicht. De begroting 2025-2028 en de actualisatie van 2024 dienen in samenhang te worden bezien.
Het college van burgemeester en wethouders